Johannes de Doper | Prediker en profeet
Zacharias en Elisabet
Johannes was de zoon de priester Zacharias en zijn vrouw Elisabet. Een engel vertelde aan Zacharias tijdens zijn tempeldienst dat hij een zoon zou krijgen die hij Johannes moest noemen (Lucas 1). Dat de onvruchtbare Elisabet en Zacharias al oud waren toen hij werd geboren, toont aan dat Johannes een zeer bijzonder persoon was. De moeder van Jezus, Maria, was een nicht van Elisabeth.
Prediker
Johannes de Doper was een joodse prediker rond het jaar 27/28 na Christus. Hij preekte en leefde als asceet in de woestijn van Judea. Hij leefde zeer sober, dronk geen alcohol en droeg een ruwe mantel van kamelenhaar met een leren gordel. Hij at sprinkhanen en wilde honing. Johannes de Doper kondigde de nabijheid van het koninkrijk God aan: ‘Kom tot inkeer, want het koninkrijk van de hemel is nabij!’ (Matteüs 3:2). Hij sprak zich bovendien uit tegen onrecht en misstanden, zoals de buitenechtelijke relatie tussen Tetrarch Herodus Antipas en Herodias, zijn schoonzus. Herodus liet hem hiervoor gevangennemen, en uiteindelijk onthoofden (Marcus 6:17, Lucas 3:19-20, Matteüs 14:4).
Dopen
Johannes doopte Joodse mensen die zich bekeerden in de rivier de Jordaan. Ook Jezus wordt door hem gedoopt. (Matteüs 3:13). De doop van Jezus staat symbool voor zijn lijden en opstanding (Matteüs 3:16, Marcus 10:38, Lucas 12:50). Zo schrijft de apostel Paulus later dat mensen door de doop met Christus zijn begraven in de dood en met Hem zijn opgestaan (Romeinen 6:3).
Het Joodse geloof kende de doop als ritueel waarbij niet-Joden deel werden van de Joodse gemeenschap. Het is dus bijzonder dat Johannes de Doper juist Joden doopte, om hen te reinigen van zonden (Marcus 1:5). De profeet Ezechiël spreekt over de doop, als reiniging van Israel die uit verschillende heidense streken terugkeren naar het beloofde land. Op de 1e Pinksterdag werden 3000 Israeliëten uit alle windstreken gedoopt, om te behoren bij de gemeenschap van Jezus Christus (Handelingen 2:38). De apostelen krijgen van Jezus de opdracht om alle volken tot leerlingen van Jezus te maken en hen te dopen (Matteüs 28:19).
Leerlingen
Net als Jezus had Johannes leerlingen die hem volgden. Johannes zei tegen zijn leerlingen Andreas en Johannes over Jezus: ‘Daar is het lam van God’. Daarop gingen zij Jezus volgen (Johannes 1:35ev). Omdat Johannes aan het optreden van Jezus voorafging en zijn komst aankondigde, wordt hij gezien als de tweede Elia, een profeet.
Zoals Elia
De profeet Elia in het Oude Testament staat symbool voor alle profeten, zoals Mozes symbool staat voor de wet. Jezus vergelijkt Johannes de Doper met Elia. Veel profetieën gingen in vervulling door de komst van Jezus, en Johannes is degene die mensen daarop wijst. Hij maakt de weg van de Heer gereed (Matteüs 4:3), zoals de profeet Jesaja zegt. Jezus vervult de profetieën en de wet. Dit wordt duidelijk tijdens de ontmoeting tussen Jezus, Mozes en Elia op de berg (Matteüs 11:14; Matteüs 17:11-13; Marcus 9:11-13).
Johannes bleef na zijn dood veel aanzien onder joden houden (Handelingen 18:25ev.). Ook in de Islam wordt Johannes als een profeet gezien.
