Inleiding op Daniël

Inhoud van het bijbelboek Daniël 

Dit boek is genoemd naar de hoofdpersoon Daniël. In de Joodse traditie hoort Daniël bij de Ketoeviem (Geschriften), en staat het tussen de boeken Ester en Ezra in. Het boek staat tussen de 'profetische boeken'. Dit komt doordat we Daniël in het laatste deel van het boek vooral tegenkomen als ziener en profeet. Het boek speelt zich af in de tijd van de Babylonische ballingschap, in de zesde eeuw voor Christus. Dat is de periode waarin een deel van de Judese bevolking, tegen hun wil in, in Babylonië woonde.

Indeling van Daniël

Het boek is deels in het Hebreeuws geschreven en deels in het Aramees (namelijk Daniël 2:4b-7:28).

1. Het eerste deel van Daniël (hoofdstuk 1-6) vertelt zes verhalen over Daniël en zijn vrienden, goedgelovige Joden met hoge posities aan het hof van de Babylonische keizers. Daniël en zijn vrienden worden neergezet als wijze mannen: ze kunnen een droom uitleggen (hoofdstuk 2) en later een geheimzinnige tekst (hoofdstuk 5). Andere mensen aan het hof proberen Daniël en zijn vrienden te dwarsbomen. Maar wanneer de vrienden in het vuur gegooid worden (hoofdstuk 3) en Daniël zelf in een leeuwenkuil (hoofdstuk 6), beschermt God hen.
2. Het tweede deel van het boek bevat vier visioenen over de toekomst (hoofdstuk 7-12). Net als het boek Openbaring uit het Nieuwe Testament hoort dit deel van het boek bij de apocalyptische literatuur. In apocalyptische boeken wordt de loop van de geschiedenis (inclusief toekomstverwachtingen) bekend gemaakt in visioenen. Vaak kom je in zulke boeken heel eigenaardige beelden tegen. In de tijd dat het boek geschreven werd, wisten de lezers waarschijnlijk beter dan wij wat die beelden betekenden. Zo worden de koninkrijken in het boek Daniël bijvoorbeeld aangeduid als dieren (lees hoofdstuk 7 maar eens). Ook worden getallen met een symbolische betekenis gebruikt, zoals 'zeventig', en 'één tijd, een dubbele tijd en een halve tijd'.

Thema: hart onder de riem voor vasthoudende gelovigen

Wat je als moderne lezer in elk geval kan begrijpen is dat het boek ooit bedoeld is geweest als een hart onder de riem, voor gelovige Joden die vochten tegen slechte invloed van buitenaf op hun godsdienst. Als je de visioenen uit Daniël 7-12 helemaal uitpluist, vind je er de geschiedenis van Judea vanaf de val van het Babylonische rijk tot aan de opstand van de Makkabeeën.

Ontstaan en schrijver

Wie de auteur van het boek Daniël is, is niet bekend. Maar volgens sommige mensen moet het boek geschreven zijn in de zesde eeuw; in de tijd waarin het boek zich afspeelt. Anderen zeggen dat het boek uit de eerste helft van de tweede eeuw voor Christus stamt. In dit laatste geval kun je het boek lezen tegen de achtergrond van het Makkabese verzet tegen de wrede Griekse koning Antiochus IV Epifanes.