De profeten van het Oude Testament

Wat zijn 'profeten'?

Regelmatig komt het in het nieuws: mensen die in opstand komen tegen onrecht en misstanden. Het zijn mensen die de straat opgaan om te protesteren. Of mensen die als enige in hun omgeving hun mond open durven doen. Ook in de boeken van het Oude Testament kom je ze tegen. Zij doen dat niet omdat ze nou zo graag kritiek hebben of klagen, maar omdat ze zich oprecht zorgen maken. Ze zijn er heilig van overtuigd dat het fout zal aflopen als mensen hun gedrag niet zullen veranderen. In de Bijbel heten deze mensen 'profeten'.

Geen waarzeggers

Een profeet is niet iemand die zomaar de toekomst kan voorspellen. Een soort waarzegger op de kermis bijvoorbeeld. Het is  iemand die doorheeft wat er fout zit in de samenleving om zich heen. Iemand die de mensen daarop wijst en waarschuwt. De profeet houdt andere mensen een spiegel voor: 'Kijk, dit zijn jullie. Zo leven jullie. Je doet niet wat goed is in de ogen van God.' Ze voelen zich geroepen om dat te doen. Niet zomaar geroepen, maar geroepen door God. Daarom spreken ze steeds in de naam van God. Ze wijzen daarbij terug naar het verleden, zo van: 'God heeft onze wereld mooi gemaakt, ons bevrijd uit de slavernij van Egypte. We hadden toch een verbond gesloten?' En ze kijken ook vooruit. 'Als je alleen maar voor jezelf leeft, als niemand zich meer houdt aan de leefregels van God, dan loopt het slecht af. Dan is de dood dichtbij, want niemand kiest meer voor het leven en samen-leven.'

Verschillende soorten profeten

Profeten woonden soms samen in gemeenschappen (Elisa bijvoorbeeld). Daarnaast zie je ook meer alleenstaande figuren. Sommigen werken dichtbij de koning, een soort hofprofeten, maar afhankelijk zijn ze niet. Ze durven de koning goed de waarheid te zeggen. Ook vind je in de Bijbel de zogenaamde 'schriftprofeten' - zij hebben hun woorden op papier gezet; zo is hun boodschap voor ons bewaard gebleven. Ten slotte is er ook sprake van 'valse profeten'. Zij zéggen namens God te spreken maar doen dat niet. Vaak praten ze de mensen naar de mond (Bijvoorbeeld in 1 Koningen 22).

Het doel van profetieën

De profeten waarschuwen: als jullie je leven niet veranderen, dan zal het slecht met jullie aflopen. Daarom zijn sommige van die profetieën ook zo triest: steeds weer wordt voorspeld dat er oorlog komt, of dat mensen ziek worden. Wat de profeet daarmee wilde bereiken, was dat de mensen hun gedrag veranderden en zich bekeerden. Een profetie vraagt om actie! Het gaat om leven naar Gods bedoelingen: opkomen voor de zwakkeren in de maatschappij, in plaats van ze uit te buiten of af te wijzen (lees bijvoorbeeld 1 Koningen 22:16).

Boodschap van hoop

Profeten willen dat het volk weer terugkeert naar God en naar goede manieren van met elkaar omgaan. Uiteindelijk wijzen profeten naar een verwachting van de toekomst. Ze zeggen: hoe slecht iedereen ook handelt, er is altijd een weg naar de toekomst. Want God is een God van leven en niet van dood en verderf. Als de mensen leven in harmonie met God en de mensen om hen heen, dan is er hoop.