Inleiding op Psalmen

Psalmen. Een boek vol liederen in de Bijbel.

Het boek Psalmen is genoemd naar het Griekse woord psalmos. Dat is een Griekse vertaling van het Hebreeuwse woord mizmor, dat in de Hebreeuwse bijbel vaak boven de psalmen staat. Een mizmor is een lied dat onder begeleiding van snaarinstrumenten moest worden gezongen. In de Joodse traditie heet het boek Tehiliem, Lofliederen. Het Bijbelboek bestaat uit verschillende gedichten, gebeden en klaagzangen. Samen vormen ze één groot loflied op de God van Israël.

Gedichten

Je kunt de psalmen ook als gedichten lezen. Gedichten uit het oude Israël zien er anders uit dan moderne Nederlandse gedichten. Een opvallend kenmerk van die oude poëzie is dat er vaak twee of drie regels van het gedicht erg op elkaar lijken. Soms drukken de inhoud van de eerste en de tweede regel dezelfde gedachte uit, of soms juist tegengesteld. Kijk eens of je zo'n herhaling kunt vinden tijdens het lezen van een Psalm! 

Indeling van de Psalmen

Het psalmboek bestaat uit honderdvijftig liederen. Ze zijn heel verschillend, maar je ziet toch ook een grote onderlinge samenhang. Psalm 1 en 2 vormen samen met psalm 146-150 het raamwerk van het hele boek. Je kunt het boek ook in vijf kleinere verzamelingen verdelen:

• psalm 1-41,
• psalm 42-72,
• psalm 73-89,
• psalm 90-106, 
• psalm 107-150

Liederen die bij elkaar horen

Tussen deze delen kom je steeds een lofprijzing tegen (psalm 41:14; 72:18-19; 89:53 en 106:48). Binnen de vijf verzamelingen van psalmen zijn kleinere groepen aan te wijzen die om een of andere reden bij elkaar horen. Er zijn psalmverzamelingen waar namen van personen boven staan, zoals David (bijv. psalm 3-41; 51-71 en 138-145), Asaf (psalm 73-83) en Korach (psalm 84-85; 87-88). Ook bekend zijn de liederen over het koningschap van God (bijv. psalm 20; 72; 89; 110), de bedevaartspsalmen (psalm 120-134), en een groep die men Hallel-psalmen ('lofpsalmen') noemt (psalm 113-118; 135-136 en 146-150). Deze laatste groep liederen worden vaak gezongen tijdens de Joodse feesten.

Ontstaan en schrijvers van Psalmen

Veel psalmen horen bij de eredienst, bijvoorbeeld in de tempel van Jeruzalem. Andere komen voort uit persoonlijke ervaringen en omstandigheden van de schrijver.

Het is heel moeilijk om vast te stellen wanneer al deze liederen geschreven zijn. Sommige mensen zeggen dat je uit de namen die boven de gedichten staan kunt afleiden hoe oud ze zijn, anderen zeggen dat die namen er later boven gezet zijn uit bewondering voor de genoemde personen. In ieder geval zijn de oudste psalmen waarschijnlijk ergens tussen 1000 en 586 voor Christus geschreven voor gebruik in de tempel van Salomo. Een aantal dateert ook uit de tijd van de tweede tempel (na 515 v.Chr.). Het boek als geheel is veel later ontstaan: waarschijnlijk ergens tussen 200 en 150 voor Christus.