Barmhartigheid | Wat is barmhartigheid?
De barmhartige Samaritaan, de zeven werken van barmhartigheid, Gods’ barmhartigheid – wat is barmhartigheid eigenlijk?
Barmhartigheid is dat je medelijden met iemand hebt. Je kijkt om naar de ander en probeert die ander te helpen. Andere woorden voor barmhartigheid zijn compassie, genade, goedheid, medelijden of ontferming.
God van barmhartigheid
Het Hebreeuwse woord in de Bijbel ‘rachamiem’ wordt vertaald met barmhartigheid. Dit woord lijkt erg op het woord ‘moederschoot’, verwijzend naar de moederlijke troost (Jesaja 66:13). God maakt zichzelf bekend als de (vrouwelijke) God van de barmhartigheid, doordat Hij mensen vergeeft. Hij toont medelijden en betrokkenheid. ‘De HEER, uw God, is genadig en liefdevol, als u naar hem terugkeert, zal hij zich niet van u afwenden’ (2 Kronieken 30:9). En in Efeziërs 2:1-8 staat: ‘Maar God, die rijk is aan barmhartigheid, had ons innig lief en heeft ons, die dood waren door onze overtredingen, samen met Christus het leven gegeven.’
Gelovigen moeten barmhartig zijn
God vraagt ook barmhartigheid van mensen voor hun medemensen: ‘Bewijs elkaar liefde en barmhartigheid’ (Zacharia 7:9, zie ook Hosea 6:6) en ‘Wees barmhartig, zoals uw Vader ook barmhartig is’ (Lucas 6:36). In het verhaal over de barmhartige Samaritaan legt Jezus uit was precies betrokkenheid, meeleven is, en wie onze naaste is.
De Duitse theoloog Martin Buber omschreef barmhartigheid als het ‘tot in je ingewanden bewogen’ zijn met iemand. Je voelt er iets bij. De situatie raakt je. Op het moment dat je geen gehoor geeft aan die bewogenheid, verlies je een stukje van je menselijkheid.
De Barmhartige Samaritaan
Het bekende verhaal van de barmhartige Samaritaan uit Lucas 10:25-37 geeft antwoord op de vraag wie onze naaste is. Maar Jezus laat in het verhaal ook meteen zien wat barmhartigheid is: zonder oordeel de ander te hulp schieten. Medelijden en betrokkenheid tonen, ongeacht aan wie het is. Het verhaal bevat veel elementen die aan het denken zetten. Zo ziet de Samaritaan (Joden en Samaritanen gingen normaal gesproken niet met elkaar om) wat nodig is en hij laat zich raken. Hij stopt en onderbreekt zijn reis, zorgt voor de gewonde man en draagt de zorg vervolgens ook weer over. En hij komt terug om te evalueren.
Werken van barmhartigheid
De christelijke traditie spreekt ook over ‘zeven werken van barmhartigheid’, die gelovigen kunnen doen om hun medelijden, hun compassie te tonen. Dit zijn:
- De hongerige mensen eten geven
- De dorstige mensen drinken geven
- De naakte mensen kleding geven
- De vreemdelingen een plek geven om te overnachten
- De zieken verzorgen
- De gevangenen bezoeken
- De doden begraven
De eerste zes van deze werken zijn gebaseerd op de woorden van Jezus in Matteüs 25:35-36: 'Ik had honger en u hebt Mij te eten gegeven, Ik had dorst en u hebt Mij te drinken gegeven, Ik was vreemdeling en u hebt Mij opgenomen. Ik was naakt en u hebt Mij gekleed, Ik was ziek en u hebt Mij bezocht, Ik zat in de gevangenis en u zijt tot Mij gekomen.' Paus Innocentius III (1198-1216) voegde daar in de middeleeuwen een zevende werk aan toe: 'de doden begraven'.
