God en het lijden

Lijden en de bijbel

In het begin van de bijbel wordt verteld dat de schepping goed is. Maar al snel komen de verhalen waarin het misgaat: Adam en Eva verliezen hun onschuld, Kaïn slaat Abel dood, Lamech wreekt zich, de tijdgenoten van Noach maken er een puinhoop van. Het zijn allemaal gebeurtenissen die zich vandaag de dag herhalen: de ooit goede schepping is niet goed meer. En er is nog meer aan de hand. Mensen krijgen te maken met ziekte, pijn, verlies, dood en rouw. Mensen worden getroffen door een ongeluk of een ramp. Iedereen krijgt te maken met leegte en gemis, vroeg of laat, meer of minder. Verdriet blijft niemand bespaard.

Schuld?

Soms is de oorzaak aanwijsbaar: als je veel rookt, kun je kanker krijgen; als je te veel drinkt ben je een gevaar op de weg. Maar dan doemen er ook meteen weer vragen op. Misschien heeft iemand wel een reden om veel te roken. En als een dronken automobilist iemand anders doodrijdt - wat heeft die ander dan voor schuld? Aan de ene kant hebben we wel het gevoel dat wat ons overkomt soms te maken heeft met wat we doen. Je zou het een vaag schuldbesef kunnen noemen. En dat schuldgevoel is terecht als je iets gedaan hebt wat jou of een ander heeft geschaad. Aan de andere kant staan we voor een bitter raadsel. Wat is de oorzaak van een noodlottige samenloop van omstandigheden? Wat kan een pasgeboren, onschuldige baby er aan doen dat hij of zij sterft?

Job

Het boek Job is hét verhaal van een mens die zelf geen schuld heeft aan de ellende die hem overkomt. Alles wordt op scherp gezet: Job is een man die leeft zoals God wil, en toch krijgt Satan van God vrij spel om hem allerlei kwaad te laten overkomen. Job houdt vol dat zijn ellende niets te maken heeft met hoe hij leeft. Hij laat zich geen schuld aanpraten en stelt dat het leven oneerlijk is en God onbetrouwbaar. Job roept God ter verantwoording. Je moet maar durven. Bij God is Job aan het juiste adres. Job stelt precies de goede vraag: wat heeft mijn ellende te maken met God? 'God, waarom?' Job vecht voor rechtvaardigheid en klaagt God aan. Wat hij daarbij erg mist is de steun van zijn vrienden. Hij had gehoopt dat ze hem zouden troosten en moed zouden inspreken (16:2-5). Nu blijft alleen God over: 'In tranen zien mijn ogen op naar God. Laat hij oordelen tussen mens en God' (16:20-21). Job is zo een voorbeeld van de lijdende mens die God niet begrijpt, maar hem toch blijft zoeken.

Geen simpele antwoorden

Het belangrijkste in het boek Job is dat je er met simpele antwoorden nooit komt. Alle antwoorden die wij op de waarom-vragen geven, zijn te gemakkelijk. Ze zijn niet te vergelijken met de manier waarop God naar de wereld kijkt. Soms lijkt het zelfs alsof God niet rechtvaardig is. Job leert dat ook dat niet klopt, maar het is een harde leerschool. Het boek Job laat ons zien dat je best boos mag zijn op God als de dingen die gebeuren onbegrijpelijk zijn. Maar God is ook degene die er uiteindelijk weer voor je is. Ook op andere plaatsen in de bijbel hoor je dit. Denk maar eens aan het verhaal van Jezus en de blindgeboren man in Johannes 9. De leerlingen van Jezus willen weten hoe het komt dat de man blind is: komt het door zijn eigen zonde of door die van zijn ouders? Jezus leert hun dat dat niet de goede manier van kijken is. Zo kan de bijbel ons helpen om met de moeilijke waarom-vragen om te gaan, al zijn de antwoorden lang niet altijd even makkelijk!