Inleiding op Jeremia

Inhoud van het bijbelboek Jeremia

Het boek Jeremia ontleent zijn naam aan een profeet uit Juda. De profeet Jeremia was afkomstig uit een familie van priesters. Zijn boodschap was voor de mensen in Jeruzalem tijdens de tweede helft van de zevende en het begin van de zesde eeuw voor Christus. Hij sprak in een periode van ongeveer veertig jaar.

Het boek is een verzameling van profetieën en verhalen die gaan over de tijd rond de verovering en de val van Juda en Jeruzalem in 586 voor Christus. Het boek Jeremia is afwisselend: er staan niet alleen profetische uitspraken van Jeremia in, maar ook verhalen over de profeet zelf.

Thema: oorzaak van de moeilijkheden ligt niet bij God

Het belangrijkste thema van het boek is dat de schuld voor de ellende die de Israëlieten overkomt bij het volk en de leiders van het volk ligt. Het is niet Gods schuld. Jeremia roept de mensen op hun leven te veranderen. Ze moeten op een rechtvaardige manier met elkaar omgaan. Ze mogen geloven in een nieuwe toekomst en een nieuw verbond van God met zijn volk. Jeremia laat ook zien dat het niet voldoende is dat de tempel en de eredienst goed draaien. Er is meer nodig om Gods hulp te kunnen krijgen.

Jeremia heeft de godsdienstige en politieke ontwikkelingen van zijn tijd goed gevolgd. Hij gaat in tegen de leiders en de koningen. Zelden luisteren ze naar hem. Sterker nog: zijn uitspraken zorgen er uiteindelijk voor dat hij in de gevangenis komt. Na de verovering van Jeruzalem vlucht een groep Judeeërs naar Egypte. Jeremia wordt tegen zijn wil meegevoerd. Waarschijnlijk is hij daar overleden.

Opvallend: symbolische daden 

Een van de opvallende dingen in dit boek is dat God Jeremia soms opdraagt een symbolische daad te doen. Zo lees je in hoofdstuk 13:1-11 dat Jeremia een linnen gordel moet verbergen. Als Jeremia hem weer opzoekt, is hij vergaan. God zegt vervolgens tegen Jeremia dat dit een symbool is voor de roem van Juda en Jeruzalem: ook daar zal niets meer van overblijven. Andere symbolische opdrachten zijn bijvoorbeeld dat Jeremia een kruik kapot moet slaan (hoofdstuk 19) en een akker moet kopen (hoofdstuk32).

Indeling van Jeremia

Je kunt het boek Jeremia in drie delen en een slothoofdstuk verdelen.

  1. Het eerste deel (hoofdstuk 1-25) bevat profetieën tegen Israël en Juda. Ook lees je veel over Jeremia zelf, over zijn roeping, zijn werk als profeet en zijn ervaringen in de tijd van de koningen Josia, Jojakim, Jojachin en Sedekia.
  2. Het tweede deel (hoofdstuk 26-45) gaat over Jeremia's toespraken en belevenissen in de jaren rond de ondergang van het koninkrijk Juda. Je hoort dat de gegevens hierover uit aantekeningen van Baruch afkomstig zijn. Baruch was vriend en de secretaris van Jeremia. De troostende woorden aan het slot van dit deel zijn ook tot hem gericht.
  3. In het derde deel (hoofdstuk 46-51) zijn profetieën tegen andere volken opgenomen: tegen Egypte, de Filistijnen, Moab, Ammon, Edom, Damascus, Arabië, Elam en Babel.
  4. Het laatste hoofdstuk van het boek Jeremia (hoofdstuk 52) is bijna hetzelfde als het slot van het boek Koningen (2 Koningen 24:12-25:30), en beschrijft de val van Jeruzalem en de wegvoering van de bevolking naar Babel.

Ontstaan en schrijver

Het is niet bekend hoe en wanneer het boek is ontstaan. Waarschijnlijk heeft een schrijver het boek samengesteld uit verschillende bronnen met woorden van en verhalen over de profeet Jeremia.